Profesor Marian Banaś urodził się 26 lutego 1930 roku w Gdowie. Był absolwentem Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, którą ukończył w 1954 roku. W roku 1963 uzyskał tytuł doktora nauk technicznych. W roku 1979 otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, a następnie – w roku 1988 – tytuł profesora zwyczajnego. W latach1964 i 1966 na uniwersytecie w Heidelbergu studiował petrografię kruszców pod kierunkiem naukowym prof. Paula Ramdohra. Profesor Banaś od roku 1952 nieprzerwanie pracowałw Akademii Górniczo-Hutniczej, przechodząc wszystkie stopnie kariery zawodowej. Wykładał geologie złóż kruszców oraz petrografię minerałów kruszcowych dla studentów specjalności geologia złóż. Jest współautorem podręcznika akademickiego Metody badań minerałów i skał. Jego zainteresowania naukowe dotyczyły głównie złóż uranu, toru, polimetali, złóż magnetytu i fluorytu występujących w Sudetach, a także permskich złóż miedzi i srebra zlokalizowanych w niecce północnosudeckiej i na monoklinie przedsudeckiej.

Profesor Banaś jest autorem lub współautorem ponad stukilkudziesięciu prac lub artykułów naukowych, opublikowanych w większości językach obcych, w wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Współredagował monografię KGHM Polska Miedź S.A. (część Geologia). Duża część Jego publikacji, szczególnie dotyczących uranu, toru polimetali, to pierwsze powojenne, nowoczesne opracowania petrograficzne rud pochodzących ze złóż sudeckich. Ważnym osiągnięciem prof. Banasia było odkrycie występującego w Kletnie w Sudetach nowego minerału, który nazwał bohdanowiczytem na cześć prof.dr. h.c. Karola Bohdanowicza. Minerał ten został uznany przez International Mineralogical Association. Bohdanowiczyt zidentyfikowano później w wielu złożach na całym świecie. Profesor Banaś przez kilkanaście lat organizował i prowadził badania naukowe dla przemysłu i kierował nimi w ramach programów badawczych PR-2 i MR-I-33 oraz programów centralnych CPBP-03-05. Kierował też dużym grantem Komitetu Badań Naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, organizował badania nad geochemią i mineralogią metali towarzyszących rudom miedzi Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego i uczestniczył w nich.

Zespół badawczy pod Jego kierunkiem wykonał opracowania na temat występowania metali towarzyszących w złożach rud miedzi: Pb, Zn, Ni, Co, Ag, Au, Pt, Pd, V, Hg, U, Th, Mo, Re, Ge, Se, Cd, As, Sb i Bi. W badaniach tych oprócz najbliższych współpracowników prof. Banasia uczestniczyli pracownicy Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG), Polskiej Akademii Nauk (PAN), wyższych uczelni, a także geolodzy z Cuprum i KGHM. Efektem tych wieloletnich badań było opublikowanie kilkuset prac naukowych i kilkunastu rozpraw na stopnie naukowe. W ostatnich latach (1994–2010) Jego uczniowie podjęli badania nowo odkrytych skupień metali szlachetnych wskazujących na znaczenie praktyczne. Za całokształt badań nad problematyką związaną ze złożami miedzi zespół kierowany przez prof. Banasia uzyskał w roku 1999 nagrodę premiera RP za działalność badawczą dla przemysłu miedziowego. Dodatkowo prof. Banaś zajmował się badaniami rud polskich złóż Pb-Zn oraz rud polimetalicznych występujących w utworach paleozoicznych obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Prowadził też zespołowe badania metalogeniczne w Sudetach. Działalność naukowa prof. Banasia nie ograniczała się do zagadnień krajowych. Prowadził On współprace z zagranicą, której początkiem był długoterminowy staż naukowy na Uniwersytecie w Heidelbergu. W roku 1991 pracował tam również jako profesor kontraktowy. Nawiązane w tym czasie kontakty umożliwiły zorganizowanie podobnych wyjazdów dla Jego młodszych kolegów, a także zapoczątkowały prowadzenie wspólnych badań, których efektem są zespołowe publikacje.

Profesor Marian Banaś był wybitnym specjalistą w problematyce mineralogii i petrografii kruszców. Szczególnie bliską mu specjalnością były metody badań mikroskopowych rud. Kontynuując zapoczątkowane przez prof. Jaskólskiego kierunki prac, stworzył jedyną w kraju szkołę mikroskopii kruszcowej. Profesor Banaś przez kilkanaście lat kierował Instytutem Geologii i Surowców Mineralnych AGH. W trakcie swej kariery był też członkiem kilku komitetów naukowych PAN, a w Komitecie Gospodarki Surowcami Mineralnymi (KGSM) zajmował funkcję naczelnego redaktora wydawnictwa tej jednostki. W latach 1984–1986 został wybrany zastępcą przewodniczącego KGSM PAN. Był członkiem krajowych towarzystw naukowych – Polskiego Towarzystwa Geologicznego (PTG) i Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego (PTM). Wchodził również w skład rad redakcyjnych ich wydawnictw, takich jak Annales Societatis Geologorum Poloniae i Mineralogia Polonica, był przewodniczącym rady redakcyjnej Prac Geologicznych PAN. Był wieloletnim prezesem Zarządu Głównego PTM oraz członkiem Zarządu Głównego PTG w latach 1975–1977, 1977–1981, 1981–1983 i 1983–1985. Należał też do kilku towarzystw zagranicznych, takich jak: IAGOD (International Association on the Genesis of Ore Deposits), COMIMA (Commission on Ore Mineralogy of the International Mineralogical Association) i SGA (Society for Geology Applied to Mineral Deposits). Dowodem uznania środowiska geologicznego było wybranie Go do rad naukowych m.in. Państwowego Instytutu Geologicznego i Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN.

Za całokształt swej zawodowej działalności prof. Banaś był wielokrotnie nagradzany odznaczeniami resortowymi, nagrodami ministra, rektora, otrzymał Medal Ministra Edukacji Narodowej, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w 2002 roku. W roku 1966 otrzymał honorowy stopień Generalnego Dyrektora Górniczego III stopnia. W roku 1981 na wniosek Zarządu Głównego PTG otrzymał Srebrną Odznakę Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa. Do najważniejszych publikacji związanych z tematyką miedzi należą: Pierwiastki towarzyszące w złożu rud miedzi, Synklina grodziecka. Współautor monografii KGHM. Zmarł w 2011 roku.

Wybrane publikacje

• Srebro w złożach miedzi Dolnego Śląska. Kraków, 1961.
• Formy występowania, koncentracja i rozmieszczenie rtęci w złożach rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Wrocław, 1987.
• Metale szlachetne w cechsztyńskim złożu rudy miedzi w obszarze LGOM. Wrocław, 1987.
• Osiągnięcia naukowo – badawcze pracowników Zakładu Złóż Rud w zakresie rozpoznawania złóż rud metali w Polsce. Kraków, 1989.
• Polymettalic ore deposits of kupferschiefer - type in Poland. Kraków – Lublin, 1989.
• Polymettalic veins in the Permian copper deposits from SW Poland (Lubin Copper District). Ottawa, 1990.
• Tchucholite from Zechstein copper ores, Poland. Athens, 1991.
• Koncentracja I formy występowania arsenu w miedzionośnym permie na monoklinie przedsudeckiej. Kraków, 1993.
• Rtęć w złożach miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Kraków, 1993.
• Autoradiografia w badaniach rud promieniotwórczych. Kraków, 1996
• Monografia KGHM „Polska Miedź” S.A. Lubin, 1996.
• Ore mineralogy and geochemistry of Zechstein copper deposits, Poland. Warszawa, 1996.
• Żyły polimetaliczne w permskich złożach miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Lubin, 1998.
• Struktury czy tekstury rud? Kraków, 2002.
• Współwystępowanie uranu, wanadu i materii organicznej w piaskowcach białego spągowca ze złóż miedzi na monoklinie przedsudeckiej. Kraków, 2005.
• Pierwiastki towarzyszące w złożu rud miedzi. Lubin, 2008.
• Synklina grodziecka. Lubin, 2008.