Wystawa „SKARBY POLSKIEJ MIEDZI”
Złoża miedzi na monoklinie przedsudeckiej eksploatowane są od 50 lat. Związane z tym obchody jubileuszowe skłoniły Muzeum Geologiczne Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie do przygotowania wystawy „SKARBY POLSKIEJ MIEDZI”. Pozyskiwanie rud metali wymaga ścisłej współpracy z naukowcami. Nie dziwią więc nikogo związki KGHM Polska Miedź S.A. z naszą Uczelnią. Stąd nasza wiedza i okazy prezentowane na wystawie. Kolekcjonerzy i osoby zainteresowane minerałami pochodzącymi z naszych kopalń miedzi najczęściej mają do czynienia z okazami z wtórnej mineralizacji – kryształami gipsu i halitu powstałymi na wskutek prowadzenia działalności górniczej. Wody kopalniane ługują skały solne i anhydrytowo-gipsowe. Z tak powstałych roztworów, w zalanych chodnikach i komorach poeksploatacyjnych, tworzą się kryształy gipsu i halitu. Gdy nie zawierają domieszek, zachwycają swoją przeźroczystością i blaskiem. Najczęściej jednak zawierają tlenki żelaza, wtórne minerały miedzi lub substancję organiczną. Wówczas kryształy gipsu, a często także halitu, nabierają brązowej lub zielonej barwy. Do rzadkości należy niebieski chalkantyt, a prawdziwym rarytasem jest zielony atacamit. Występujące w utworach cechsztynu złoża rud miedzi związane są z piaskowcami czerwonego i/lub białego spągowca, łupkami miedzionośnymi i skałami węglanowymi cyklotemu Werra. Miąższość złoża waha się od 0,4 do 26 m. Najbardziej rozpowszechniony typ okruszcowania stanowią formy rozproszone, występujące we wszystkich skałach złożowych. W piaskowcach spotyka się ponadto okruszcowanie masywne i laminy kruszcowe. Dla łupków miedzionośnych charakterystyczne są formy żyłkowe i soczewkowe. Okruszcowanie gniazdowe jest typowe w dolomitach. Uskoki i systemy spękań w łupkach miedzionośnych i dolomitach bywają wypełnione kalcytem, barytem, gipsem i minerałami kruszcowymi. Stwierdzono tam obecność ponad 140 minerałów. Głównymi minerałami miedzi są: chalkozyn, bornit, chalkopiryt, digenit, covellin i tennantyt. Występuje także srebro rodzime, amalgamaty Ag-Hg i Ag-Au, stromeyeryt oraz inne siarczki miedziowo-srebrowe. Do minerałów towarzyszących zalicza się piryt, markasyt, galenę i sfaleryt.
KGHM Polska Miedź S.A. prowadzi eksploatację w Zakładach Górniczych „Lubin”, „Rudna” i „Polkowice-Sieroszowice”. Stosowany jest tam system komorowo-filarowy z samoczynnym ugięciem stropu z podsadzką hydrauliczną bądź częściowym wypełnieniem zrobów kamieniem. Według danych za 2010 rok KGHM Polska Miedź S.A. jest dziewiątym producentem miedzi na świecie (547,1 tys. t miedzi elektrolitycznej) i drugim producentem srebra (1161 t srebra metalicznego). Współczesne górnictwo i nowoczesne metody przeróbcze pozwalają na wszechstronne wykorzystanie wydobywanej kopaliny. Rocznie uzyskuje się z niej m. in.: około1700 kg złota i około 20 tys. t ołowiu. Produkuje się tu także ponad 600 tys. t kwasu siarkowego, prawie 7 tys. t siarczanu miedzi i ponad 80 t selenu technicznego. Wydobywa się również sól kamienną z pokładów położonych 20–120 m nad łupkiem miedzionośnym.
Wystawa „Skarby Polskiej Miedzi” ukazuje skały złożowe i występującą w nich mineralizację. Na ekspozycję wybrano okazy umożliwiające zwiedzającym obserwację makroskopową. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że większość wspomnianej tu znaczącej światowej produkcji, dzięki zastosowaniu odpowiedniej wiedzy i technologii, uzyskiwana jest z niepozornych skał i rozproszonej w nich mineralizacji.