Spis zgłoszonych i przyjętych na Sesję "Bezpieczeństwo pracy w górnictwie" referatów
Referat nr 1
Kazimierz LEBECKI , Piotr ROSMUS
Analityczna metoda oceny bezpieczeństwa funkcjonalnego procesów produkcyjnych w górnictwie węgla kamiennego
Streszczenie
W referacie przedstawiona została metodologia ilościowej oceny ryzyka, opracowana w oparciu o zasady bezpieczeństwa funkcjonalnego ujęte w normach serii PN EN 61 508. Wstępne propozycje metody ilościowej oceny ryzyka koncentrują się na ocenie ryzyka dla procesów produkcyjnych w górnictwie węgla kamiennego, ze szczególnym uwzględnieniem zdarzeń katastroficznych wywoływanych zagrożeniami naturalnymi. Kryteria dopuszczalności ryzyka przyjęto zgodnie z europejską filozofią bezpieczeństwa wyrażoną zasadą ALARP - "As Low As is Reasonably Practicable" - „tak nisko jak to racjonalnie uzasadnione", wykorzystując doświadczenia z przemysłu procesowego. Omówiona została metoda tworzenia scenariuszy rozwoju niebezpiecznych zdarzeń w postaci tzw. drzew bow-tie. Wykorzystane do tego celu zostały analityczne metody ilościowego szacowania poziomu ryzyka FTA (analiza drzewa błędów) i ETA (analiza drzewa zdarzeń). Podane zostały również wytyczne tworzenia tzw. architektury zabezpieczeń w postaci warstw ochronnych.
Referat nr 2
Bronisław BARCHAŃSKI
Szkolnictwo górnicze w Polsce - wczoraj, dziś i jutro
Streszczenie
Górnictwo na ziemiach polskich ma bardzo stare tradycje. Gwałtowny rozwój przemysłu w XIX wieku w tym i górnictwa spowodował rozwój szkół na poziomie zawodowym, średnim i wyższym. W niniejszym artykule zostaną przedstawione najważniejsze ośrodki szkolnictwa górniczego na ziemiach polskich od XIX wieku do czasów współczesnych. Szczególną uwagę poświęcono analizie związanej z dramatyczną sytuacją szkół zawodowych i technicznych na przełomie XX i XXI wieku
Referat nr 3
Tadeusz CYRUL
Analiza wybranych czynników wpływających na efektywność transferu ryzyka
Streszczenie
Niniejsza praca dotyczy zagadnienień zarządzania ryzykiem. Poddano analizie wybrane pojęcia mające decydujący wpływ na kwantyfikację ryzyka jako obiektu transakcji w procesie jego transferu na ubezpieczyciela. Aby transakcja kupna sprzedaży, której przedmiotem jest ryzyko miała znamiona racjonalności, przedmiot transakcji winien być możliwie dokładnie określony. Skoncentrowano się na mierze ryzyka stosowanej w dziedzinach inżynierskich jako iloczynu wartości zdarzenia szkodowego oraz prawdopodobieństwa wystąpienia tego zdarzenia. Z uwagi na kluczowe znaczenie pojęcia prawdopodobieństwa w ocenie wartości ryzyka w pracy przeprowadzono analizę czterech różnych interpretacji prawdopodobieństwa pod kątem ich przydatności do wyznaczania wartości liczbowej prawdopodobieństwa zdarzeń w górotworze w procesie ilościowej oceny ryzyka. Poddano w wątpliwość przydatność interpretacji klasycznej, skłonnościowej i częstościowej, szczególnie ze względu na tzw. problem dziedziny określoności. Zwrócono uwagę na możliwość zastosowania interpretacji subjektywistycznej prawdopodobieństwa w procesie kwantyfikacji ryzyka z wykorzystaniem opinii zespołu ekspertów.
Referat nr 4
Jan SZLĄZAK
Analiza wypadkowości w polskim górnictwie węgla kamiennego w latach 1989 - 2006
Streszczenie
W artykule poddano analizie wypadkowość w polskim górnictwie węgla kamiennego w latach 1989 - 2006. Wybrany do analizy okres nie jest przypadkowy. Wtedy właśnie restrukturyzowano polskie górnictwo. Zamiarem autora była próba znalezienia odpowiedzi na pytanie czy restrukturyzacja górnictwa wpłynęła negatywnie na poziom wypadkowości w kopalniach.
Próbowano także znaleźć odpowiedź na drugie istotne pytanie: czy są miesiące w roku szczególnie obfitujące w wypadki, zwłaszcza w wypadki śmiertelne i ciężkie. Artykuł podsumowano wnioskami wynikającymi z obszernego materiału źródłowego.
Referat nr 5
Józef PARCHAŃSKI
Struktura wiekowa i wypadkowość pracowników kopalń węgla kamiennego w okresie restrukturyzacji
Streszczenie
W artykule scharakteryzowano stan zatrudnienia w kopalniach węgla kamiennego, w okresie restrukturyzacji kopalń od 1993 do 2006 roku. Zatrudnienie przedstawiono w ujęciu struktury wiekowej pracowników w okresach pięcioletnich . Dla przyjętej struktury wiekowej określono liczby wypadków i wyliczono wskaźniki wypadkowości na 1000 zatrudnionych. Opracowany materiał daje to możliwość szacowania odejść naturalnych z górnictwa węgla kamiennego oraz przewidywać trendy wypadkowości, szczególnie w najmłodszych grupach wiekowych i nowo przyjętych pracowników, dla celów szeroko pojętej profilaktyki.
Referat nr 6
Jerzy RYDLEWSKI
Wybór najbezpieczniejszej kopalni na podstawie rang mierników stanu bezpieczeństwa pracy
Streszczenie
W pracy podano sposób wyboru najbezpieczniejszej kopalni węgla kamiennego w okresie 2004-2006. Analizie poddano kopalnie w których w analizowanym okresie czasu nie stwierdzono wypadku śmiertelnego i ciężkiego. Następnie dla tych kopalń obliczono wartości nowego prewencyjnego, wskaźnika zapadalności na choroby zawodowe i wskaźnika osobozagrożenia związanego ze środowiskiem pracy.
Wymienionym wskaźnikom nadano rangi według kryterium porządkującego, a obliczona najniższa suma rang stanowi o wyborze najbezpieczniejszej kopalni.
Powyższa metoda może być też wykorzystana do wyboru najbezpieczniejszej kopalni rud miedzi czy też innych kopalń prowadzących eksploatację surowców skalnych w dowolnym przyjętym okresie czasu.
Referat nr 7
Józef KOCZWARA, Adam ZYGMUNT
Zasady stosowania maszyn w zakładach górniczych
Streszczenie
W referacie poruszono ogólną problematykę zastosowań maszyn w zakładach górniczych po dniu 30 kwietnia 2007r., wyróżniając je jako:
wyroby spełniające wymagania oceny zgodności,
wyroby dopuszczone do stosowania w zakładach górniczych przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego,
wyroby „obszaru niezharmonizowanego".
Referat nr 8
Marek RAPCIAK, Stanisław STASZEWSKI
Bezpieczeństwo pracy w górnictwie w aspekcie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy w KWK ,,Brzeszcze - Silesia"
Streszczenie
Podstawowymi wskaźnikami świadczącymi o skali zagrożeń występujących w poszczególnych działach gospodarki narodowej są wypadki i choroby zawodowe, dlatego autorzy skupili się na tych dwóch wskaźnikach. Wykorzystali dane statystyczne zebrane przez GUS, WUG, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi oraz GIP. Porównano dane liczbowe całej Polski, górnictwa węgla kamiennego i Kopalni Węgla Kamiennego ,,Brzeszcze".
Referat nr 9
Konrad TAUSZ, Piotr HETMAŃCZYK
Stan kadr specjalistycznych w górnictwie a bezpieczeństwo pracy w kopalniach
Streszczenie
Na podstawie materiału źródłowego, w postaci zestawień tabelarycznych, sporządzonego przez przedsiębiorstwa górnicze (KHW S.A., JSW S.A., KW S.A., KWK Budryk S.A., KWK Bogdanka S.A., ZGE Sobieski Jaworzno III, firmy zewnętrzne) przeprowadzono analizę ukazującą aktualny stan zatrudnienia oraz przewidywane niedobory w odniesieniu do kadry inżynieryjno - technicznej oraz pracowników wymagających szczególnych kwalifikacji. Analiza obejmuje strukturę demograficzną i wykształcenie.
Referat nr 10
Joanna MARTYKA
Wykorzystanie koncepcji kultury bezpieczeństwa w procesie doskonalenia systemów zarządzania bezpieczeństwem
Streszczenie
W artykule przedstawiono koncepcję kultury bezpieczeństwa, w tym jej genezę, pojęcie, wskaźniki i sposób oddziaływania, jak również praktyczne wykorzystanie koncepcji w formie diagnozy stanu podstawowych jej elementów wśród pracowników górnictwa oraz programu modyfikacji ryzykownych zachowań ( na przykładzie jednej z kopalń węgla kamiennego).
Referat nr 11
Kaja GADOWSKA, Joanna MARTYKA, Katarzyna NOWAK, Konrad TAUSZ
Wykorzystanie prestiżu dozoru w procesie zarządzania kwk
Streszczenie
Referat poświęcony jest prestiżowi społecznemu przypisywanemu specyficznej kategorii kierowników - dozorowi górniczemu. Dozór górniczy to duża grupa zawodowa tworząca zhierarchizowaną strukturę zarządzania kopalnią; grupa, która ma nie tylko zarządzać bieżącymi zadaniami produkcyjnymi ale także uczestniczyć w projektowaniu zmian (i nimi zarządzać) prowadzących do modernizacji organizacyjno-technicznej i efektywności ekonomicznej poszczególnych kopalń i całego sektora. Udział dozoru w tych działaniach ma wpływ na ich przebieg (w sensie tempa i zakresu zmian), a rozmiar przypisywanego mu prestiżu może wzmacniać lub osłabiać wiarygodność przebiegu wspomnianych procesów, bowiem prestiż uważany jest za istotny wyznacznik zachowań.
Referat nr 12
Paweł SZCZEPAŃSKI
Ocena trendów w normalizacji oraz standaryzacji systemów zarządzania bhp na świecie. Nowe kierunki i spojrzenia. Najnowsze narzędzia - isrs
Streszczenie
Przedstawione zostały przekrojowo dotychczasowe trendy w normalizacji i standaryzacji systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w oparciu o dokumenty opisujące budowę i funkcjonowanie systemów zarządzania takie jak: BS 8800, NPR 5001, OHSAS 18001, ILO-OSH czy PN-N-18001:2004 OHSMS DNV, SafetyCert BVQI, SCC oraz narzędzia typu ISRS.
Autor ocenia również istniejące trendy w zakresie rozwoju nowych narzędzi audytorskich i normalizacyjnych związanych z wdrażaniem i funkcjonowaniem systemów zarządzania bhp na świecie. Omówione zostało najnowsze podejście a zarazem narzędzie do zarządzania - isrs7,obejmujące oprócz wymagań ISO 9001:2000, ISO 14001:2004, PAS 55:2004, Global Reporting Initiative 2002 również bezpieczeństwo pracy i ochronę zdrowia w postaci wymagań - OHSAS 18001:1999.Przedstawiono główne kierunki rozwoju zarówno w zakresie tworzonych przewodników dla systemów zarządzania BHP jak i narzędzi mogących wspomagać przedsiębiorstwa we wdrażaniu i funkcjonowaniu systemów zarządzania BHP.
Referat nr 13
Krzysztof A. FUGIEL
Procedury analizy bezpieczeństwa operacji technologicznych (Job Safety Analysis) w międzynarodowych kompaniach naftowych.
Streszczenie
W trakcie wykonywania prac dla międzynarodowych kompanii naftowych przed firmą Poszukiwaniami Nafty i Gazu w Krakowie postawione zostało zadanie opracowania procedur analiz bezpieczeństwa operacji, co było warunkiem dopuszczenia tej firmy do pracy na rynku międzynarodowym. Autor referatu opracował w języku angielskim, ponad dwieście procedur zwanych analizą bezpieczeństwa operacji. Procedury te zostały wprowadzone do stosowania na wiertniach wykonujących wiercenia poszukiwawcze i prace rekonstrukcyjne dla południowo afrykańskiej firmy naftowej „SASOL", posiadającej koncesję na polu naftowym Pande w Mozambiku. Obecnie procedury są tłumaczone na język rosyjski i będą stosowane w robotach PNIG Kraków w Kazachstanie.
Referat nr 14
Zygmunt GOLDSTEIN
Specjalistyczne wyposażenie podstawą nowoczesnego i bezpiecznego polskiego ratownictwa górniczego
Streszczenie:
Polskie ratownictwo górniczego wysoki poziom bezpieczeństwa prowadzonych akcji ratowniczych a także ich wysoką skuteczność zawdzięcza zarówno wyszkoleniu ratowników górniczych jak i nowoczesnemu, często unikatowemu specjalistycznemu wyposażeniu. Organizacja naszego ratownictwa górniczego zakłada dwustopniowy system działania ratownictwa: ratownictwo w zakładach górniczych i ratownictwo w jednostkach ratownictwa górniczego, w tym największej i najnowocześniej wyposażonej jednostce jaką jest Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego SA w Bytomiu. Urządzenia i sprzęt ratowniczy polskich służb ratownictwa górniczego rozlokowany jest w poszczególnych zakładach górniczych, okręgowych stacjach ratownictwa górniczego w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego oraz innych jednostkach ratownictwa. Mobilność naszego ratownictwa górniczego, sieć Okręgowych Stacji Ratownictwa Górniczego i położenie CSRG S.A. zapewniają, że specjalistyczne pogotowia ratownicze mogą w możliwie najkrótszym czasie dotrzeć do wyrobisk podziemnych każdego zakładu górniczego.
Referat nr 15
Bogdan ĆWIĘK
Ratownictwo górnicze w współczesnym przemyśle wydobywczym.
Streszczenie :
Tematem opracowania jest charakterystyka podstawowych zasad działania nowoczesnego ratownictwa górniczego w strukturach jakie zrodziły się w roku 1907. Określono wykładnię tych zasad w nawiązaniu do ratownictwa polskiego, wskazując jednocześnie wypracowane osiągnięcia. Zwrócono uwagę na zadania jakie stoją przed polskim ratownictwem górniczym aktualnie i w przyszłości, postulując rozszerzenie współpracy międzynarodowej, szczególnie w zakresie systematycznej i zorganizowanej wymiany doświadczeń o przebiegu charakterystycznych akcji ratowniczych.
Referat nr 16
Jan TAJDUŚ, Marek BAŁUSZEK
Analiza stanu wypadkowości w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej woj. małopolskiego na tle poprawy warunków pełnienia służby.
Streszczenie
W przedstawionym artykule przeanalizowano wybrane wskaźniki, charakteryzujące liczbę wypadków powstałych w latach 2000-2006 podczas wykonywania zadań służbowych przez strażaków jednostek Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczych Straży Pożarnych z terenu województwa małopolskiego. W tabelarycznych zestawieniach ujęto również dane statystyczne wynikające z realizacji zadań doskonalenia zawodowego.
Celem opracowania jest zbadanie, czy nakłady finansowe na poprawę warunków służby i wyposażenia w środki ochrony osobistej oraz nowoczesny sprzęt, pozytywnie wpływają na spadek wypadkowości, pomimo ciągłego wzrostu liczby interwencji oraz rozszerzania się różnorodności zagrożeń.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 o Państwowej Straży Pożarnej, w której jednostkom krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oprócz prowadzenia działań gaśniczych przypisano również działania związane z likwidacją miejscowych zagrożeń, nastąpił znaczny wzrost liczby interwencji prowadzonych przez te jednostki. Spowodowało to wzrost udziału strażaków w interwencjach, czego skutkiem było również zwiększenie liczby wypadków.
Na podstawie opracowanego materiału sporządzono wnioski mające na celu optymalne zabezpieczenie strażaka podczas prowadzonych działań ratowniczych oraz prawidłową realizację systemu szkolenia.
Referat nr 17
Wiesława HORST, Tymoteusz HORST
Ergonomiczne czynniki ryzyka w zawodzie górnika
Streszczenie
Artykuł jest zarysem problematyki schorzeń narządu ruchu uwarunkowanych ergonomicznymi czynnikami ryzyka obecnymi w sposobie wykonywania pracy. Przedstawiono w nim wyniki badań i zastosowań realizowanych w USA. W syntetyczny sposób przedstawiono zagrożenia ergonomiczne towarzyszące pracy górnika oraz ich skutki dla zdrowia - dolegliwości mięśniowo-szkieletowe. Wskazano również na wybrane aspekty interwencji ergonomicznej w pracy górnika.
Referat nr 18
Mariusz KAPUSTA
Porównanie wybranych metod oceny ryzyka zawodowego w rejonie ściany kopalni węgla dla zagrożenia klimatycznego
Streszczenie
W artykule przedstawiono próbę oceny ryzyka zawodowego dla zagrożenia temperaturowego w kopalni węgla kamiennego. Wzrost głębokości eksploatacji ma szczególne znaczenie w przypadku zmian parametrów geotermicznych złóż co ma bezpośredni wpływ na warunki mikroklimatu środowiska panujące w wyrobiskach podziemnych. Ze względu na środowisko mikroklimatu najtrudniejsze warunki w kopalniach węgla występują w wyrobiskach eksploatacyjnych a w szczególności w ścianach. Jest to ściśle związane ze zwiększonym dopływem ciepła do przepływającego wyrobiskiem powietrza od górotworu jak również dużą koncentracją dodatkowych źródeł mocy cieplnej.
Celem referatu jest określenie sposobu szacowania ryzyka zawodowego dla pracowników pracujących w trudnych warunkach klimatycznych. Na podstawie wyników przeprowadzonych w dwóch ścianach eksploatacyjnych przeprowadzono próbę oceny ryzyka zawodowego wg zaproponowanych metod.
Referat nr 19
Marek DULIŃSKI, Andrzej ZUBER
Metody izotopowe w identyfikacji pochodzenia wód w kopalniach soli
Streszczenie
Metody izotopowe, stosowane w badaniach zjawisk wodnych w polskich kopalniach soli od 1973 r. okazały się bardzo użytecznymi w identyfikacji pochodzenia tych zjawisk. W kopalni Wapno, usytuowanej w cechsztyńskim wysadzie solnym, wykazały one wbrew danym chemicznym obecność wód współczesnych, które wkrótce zalały kopalnię. W kopalni Kłodawa, również usytuowanej w wysadzie, metody te wykazały obecność licznych przejawów solanek i ługów syngenetycznych. Stwierdzono także dwa dopływy reliktowych solanek z utworów mezozoicznych okalających wysad i kilka przejawów dopływu wód z opadów w okresie klimatów plejstocenu oraz szereg drobnych zjawisk związanych z wodami technologicznymi i wodami niewiadomego pochodzenia. W Wieliczce sól eksploatowana jest ze złoża mioceńskiego. Dane izotopowe wykazują dopływy wód infiltracyjnych różnego wieku, stanowiących zwiększone zagrożenie w przypadku prób ich zatamowania.
Referat nr 20
Andrzej HEBDA
Określanie pojęcia oraz metody analizy zdarzeń prawie wypadkowych.
Streszczenie
W artykule przedstawiono stosowane w piśmiennictwie sposoby określania zdarzenia prawie wypadkowego a następnie na podstawie modelu sytuacji wypadkowej zaproponowano własną definicję. W oparciu o przegląd możliwych rodzajów związków przyczynowych pomiędzy zdarzeniami w łańcuchu zdarzeń prowadzącym do szkody na zdrowiu, zaproponowano metodę analizy przyczyn i struktury sytuacji wypadkowej dla zdarzenia prawie wypadkowego. W artykule przedstawiono również przykład zastosowania analizy do zarejestrowanego w kopalni węgla kamiennego zdarzenia prawie wypadkowego.
