Polska

Polska położona jest w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim, między 49°00', a 54°50' szerokości geograficznej północnej i między 14°07' a 24°08' długości geograficznej wschodniej.

Rozciągłość z północy na południe wynosi 649 km, a ze wschodu na zachód 689 km.

Powierzchnia lądowa 312 685 km2, natomiast morze terytorialne stanowi 8,7 tys. km2, a powierzchnia zalewów (Szczecińskiego i Wiślanego) - 1,2 tys. km2.  

Polska pod względem powierzchni zajmuje 63 miejsce na świecie i 9 w Europie. Długość granic 3582 km, w tym granice (w km):

  • morska - 528,
  • z Federacją Rosyjską - 210,
  • z Republiką Litewską - 103,
  • z Republiką Białorusi - 416,
  • z Ukrainą - 529,
  • z Republiką Słowacką - 539,
  • z Republiką Czeską - 790,
  • z Niemcami- 467.

Polska zajmuje wschodnią część Niżu Środkowoeuropejskiego, jej powierzchnia jest nizinna.

 

Flaga państwowa Polski
flaga polski

Flaga państwowa Polski. Używana za granicą jako flaga przedstawicielstw dyplomatycznych (na morzu jako bandera handlowa). Używana także przez Polonię amerykańską.
Godło państwowe Polski

Godło: wizerunek orła białego zwróconego w prawo ze złotą koroną na głowie, z dziobem i szponami złotymi, w czerwonym polu. Heraldyczny znak orła jako godło dynastii państwowej pojawił się w 1. połowie XIII w., za rządów Władysława Łokietka stał się oficjalnym godłem całego państwa; po odzyskaniu niepodległości w 1919 Sejm przyjął go za herb państwa. Nowy wizerunek orła został wprowadzony rozporządzeniem Prezydenta RP z 1927; oparty na projekcie prof. Z. Kamińskiego, wzorowany na godle z czasów Stefana Batorego o kształcie prawie identycznym z obowiązującym obecnie; po 1945 orzeł podobny do przedwojennego, lecz bez korony (potwierdzony dekretem z 1955); od 1990 orzeł biały z koroną.

Stolica Państwa

Stolicą Polski jest Warszawa (494 km2) - 1 618,5 tys. mieszkańców.

Język urzędowy - polski.

Jednostka monetarna - 1 złoty = 100 groszy.

Ogółem Polska liczy ok. 38.654.000 ludności (26. miejsce na świecie, stanowiąc ok. 0,7% liczby ludności na Ziemi i 8. miejsce w Europie - ok. 5,4% zaludnienia kontynentu).

Gęstość zaludnienia - 124 osoby/km2 Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców - 2,5; średnia długość życia - mężczyźni - 68,8 lat, kobiety - 77,5 lat. (opracowano na podstawie Małego Rocznika Statystycznego 2000).

Skład etniczny:
  • Polacy - 98,7%,
  • Ukraińcy - 0,6%,
  • inni - 0,7%.
Wyznania:
  • katolicy - 95%,
  • prawosławni - 1,5%,
  • protestanci, głównie ewangelicy - 1%.

Położenie geograficzne Polski wpływa na występowanie charakterystycznych cech środowiska przyrodniczego.

Położenie geograficzne

Polska zajmuje wschodnią część Niżu Środkowoeuropejskiego, jej powierzchnia jest nizinna.

Średnia wysokość n.p.m. wynosi 173 m, obszary nizinne (o wysokości do 300 m n.p.m.) zajmują ok. 91,3% ogólnej powierzchni, obszary wyżynne (od 300 do 500 m) stanowią ok. 5,6%, a obszary górskie (powyżej 500 m) tylko 3,1%. Najwyższy szczyt znajduje się w Tatrach - Rysy (2499 m n.p.m.), najniższy na Żuławach Wiślanych koło Raczków Elbląskich (1,8 m p.p.m).

Mimo zdecydowanej przewagi nizin krajobraz Polski jest urozmaicony, charakteryzuje się bowiem pasowym układem krain geograficznych i bogatym ukształtowaniem powierzchni. Wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego ciągnie się pas nadmorskich nizin (Pobrzeży Południowobałtyckich), które największą swoją szerokość osiągają w obniżeniach dolinnych Odry (100 km) i Wisły (50 km).

Linia brzegowa jest na ogół wyrównana. Samo wybrzeże jest najczęściej płaskie, akumulacyjne (mierzeje, jeziora przybrzeżne, wydmy, piaszczyste plaże), jedynie miejscami występują urwiste klify.

Pas pojezierzy charakteryzuje się krajobrazem młodoglacjalnym, pokryty jest osadami polodowcowymi, pochodzącymi z ostatniego zlodowacenia.

Wisła dzieli ten pas na Pojezierze Pomorskie (najwyższe wzniesienie - Wieżyca, 329 m n.p.m.) i Mazurskie (Dylewska Góra, 312 m n.p.m.). Pojezierza na wschód od Wisły cechują się większą liczbą jezior tzw. Krainą Wielkich Jezior Mazurskich. W szerokim pasie Nizin Środkowopolskich, charakteryzujących się rzeźbą staro- i peryglacjalną, najogólniej wyróżnia się Nizinę Południowowielkopolską, Nizinę Śląską, Nizinę Mazowiecką.

Na południu Polski znajduje się pas starych gór i wyżyn silnie zróżnicowany pod względem geologii i rzeźby, wśród nich wydziela się:

  • Sudety (zajmujące ok. 3% powierzchni kraju) z najwyższym szczytem w masywie Karkonoszy (Śnieżka, 1602 m n.p.m.),
  • Podgórze Sudeckie - falistą równinę o wysokości 200-300 m n.p.m. z wystającymi twardzielcami (Ślęża, 718 m n.p.m.),
  • Wyżynę Śląską (Góra Świętej Anny, 400 m n.p.m.),
  • Wyżynę Krakowsko-Częstochowską (Góra Zamkowa koło Ogrodzieńca, 504 m n.p.m.),
  • Nieckę Nidziańską (190-300 m n.p.m.),
  • Góry Świętokrzyskie z najwyższym pasmem - Łysogórami (Łysica, 612 m n.p.m.).

Ok. 6% powierzchni kraju zajmują młode góry fałdowe - Karpaty, w skład których wchodzą m.in.:

  • Beskid Śląski,
  • Beskid Mały,
  • Beskid Makowski,
  • Beskid Wyspowy,
  • Beskid Żywiecki,
  • Beskid Sądecki,
  • Gorce,
  • Pieniny,
  • Tatry,
  • Beskid Niski,
  • Bieszczady.

Głównymi rzekami Polski są Wisła i Odra. W Polsce znajduje się ok. 9300 jezior. Do najgłębszych należą - Hańcza, Drawsko, Wielki Staw Polski, Czarny Staw pod Rysami i Wigry.

Klimat w Polsce ma charakter przejściowy strefy umiarkowanej, ze względu na ścieranie się różnych mas powietrza, przede wszystkim powietrza polarnomorskiego oraz polarnokontynentalnego powodujących częste zmiany pogody i znaczne wahania długości poszczególnych pór roku.

W Polsce graniczą ze sobą trzy strefy glebowe:

  • gleby bielicoziemne i płowe,
  • brunatne i czarnoziemy.

Tradycyjny podział fizycznogeograficzny Polski wyodrębnia 6 wielkich jednostek (prowincji), leżących na pograniczu Europy Wschodniej i Zachodniej:

  • Niż Środkowoeuropejski,
  • Masyw Czeski (z Sudetami),
  • Wyżynę Małopolską,
  • Karpaty i Podkarpacie,
  • Niż Zachodnioeuropejski,
  • Wyżyny Ukraińskie.

Położenie geograficzne Polski powoduje, że znajduje się ona w obrębie w tzw. środkowoeuropejskiej prowincji lasów liściastych i mieszanych. Flora Polski liczy ok. 2200 gatunków rodzimych, dziko rosnących i ok. 300 gatunków obcego pochodzenia roślin naczyniowych, ponad 600 gatunków mchów, ok. 250 gatunków wątrobowców, 1200 gatunków porostów i ok. 4000 gatunków grzybów wieloowocnikowych.

W skali Europy Polska należy do krajów zasobnych w surowce mineralne. Z surowców energetycznych posiada złoża węgla kamiennego, brunatnego, ropy naftowej, gazu ziemnego. Z surowców metalicznych - rudy miedzi, rudy cynku, ołowiu i srebra, z surowców chemicznych - złoża siarki, soli kamiennej, z surowców skalnych - złoża wapieni, margli, dolomitów, kredy, gipsów, anhydrytów, kaolinu, glinki ceramicznej, granitów, sjenitów, bazaltów, porfirów oraz diabazów.

Polskie Święta Narodowe

  • 3 V - Uchwalenie Konstytucji Trzeciego Maja 1791
  • 11 XI - Narodowe Święto Niepodległości 1918

Zgodnie z ustawą konstytucyjną z 2.IV.1997 r. (weszła w życie 17.X.1997 r.) organami państwa są:

  • w zakresie władzy ustawodawczej: Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej,
  • w zakresie władzy wykonawczej: Prezydent RP i Rada Ministrów,
  • w zakresie władzy sądowniczej: niezawisłe sądy.
Ustrój

Polska jest republiką wielopartyjną z dwuizbowym parlamentem (Sejm 460 posłów, Senat 100 senatorów) powoływanym w powszechnych wyborach na 4-letnią kadencję.

Sejm wybierany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Senat wybierany jest w wyborach powszechnych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym. Sejm liczy 460 posłów. W skład Senatu wchodzi 100 senatorów. Sejm i Senat obradujące wspólnie pod przewodnictwem marszałka Sejmu tworzą Zgromadzenie Narodowe. Sejmowi jest podporządkowana, jako najwyższy organ kontrolny w państwie, Najwyższa Izba Kontroli.

Politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa prowadzi rząd - Rada Ministrów, której pracami kieruje prezes Rady Ministrów. Prezesa RM i - na jego wniosek - ministrów powołuje Prezydent. Rząd w ciągu 14 dni jest zobowiązany przedstawić Sejmowi program i uzyskać wotum zaufania. W przypadku nie uchwalenia wotum zaufania Sejm wybiera nowego prezesa RM i proponowany przez niego rząd, który następnie jest powoływany przez prezydenta. W razie nie powołania RM w tym trybie dalszy tok postępowania określają kolejne artykuły ustawy konstytucyjnej.

Organem administracji rządowej oraz przedstawicielem rządu w województwie jest wojewoda. Z dniem 1 stycznia 1999 r., Ustawą z 24 lipca 1998 r., wprowadzono zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa. Jednostkami trójstopniowego podziału terytorialnego państwa są: gminy, powiaty i województwa. Od 1 stycznia 1999 r. kraj podzielony jest na 16 województw:

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych:
  • Unia Europejska (EU)
  • Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ)
  • Rada Państw Bałtyckich (CBS)
  • Porozumienie Środkowo-Europejskie o Wolnym Handlu (CEFTA)
  • Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF/MFW)
  • Organizacja Narodów Zjednoczonych d/s Wychowania Nauki i Kultury (UNESCO)
  • Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF)
  • Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
  • Światowa Organizacja Handlu (WTO)
  • Inicjatywa Środkowo-Europejska (ISE)
  • Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
  • Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

..................................................................................................................................................................

Materiał tekstowy/ilustracyjny zaczerpnięty z Encyklopedii PWN w trzech tomach oraz Nowej encyklopedii powszechnej PWN.
Copyright@by Wydawnictwo Naukowe PWN SA Warszawa 1999

Wszelkie prawa zastrzeżone

» Russian Russian